|
STRONA
MAJDANU STAREGO I NOWEGO Nazwa "Majdan"
wywodzi się najprawdopodobniej od miejsca założenia (usytuowania)
wsi. Majdan - jest to nazwa kulturowa oznaczająca "osadę
leśną" od ukraińskiego "majdan" oznaczającego
"wycinkę w lesie, zakład produkujący potaż". W języku
polskim używano słowa "majdan" na oznaczenie
"placu, rynku", co jest pożyczką
z języka ukraińskiego, w którym jest apelatywem pochodzenia
tureckiego od słowa "mejdan" oznaczającego "plac"
(według W. Makarskiego, "Nazwy miejscowe dawnej ziemi
przemyskiej"). Następnym wydarzeniem jest też to, że parafia miejscowa unicka na mocy Kasaty Unii stała się prawosławną. Rozegrało się wtedy wiele ludzkich dramatów - nie wszyscy parafianie bowiem chcieli "bez szemrania" przejść "na prawosławie". Wielu z nich zasiliło też szeregi kościoła katolickiego - co też nie było łatwe ze względu na tzw. "przyciąganie na rusko" jak określają to starsi mieszkańcy. Polegało to niemal administracyjnemu przyporządkowaniu osoby do miejscowej parafii prawosławnej jeśli miała przodka (do 4 pokolenia!) wyznania tzw. "ruskiego" (przypuszczam że chodzi bardziej o unickie niż prawosławne) - co nie było wcale rzadkością. Sławne jest szczególnie "załatwianie" kartek do spowiedzi u organisty w Puszczy jeszcze w XX wieku! (katolicy Majdańscy należeli do tej parafii aż do wyświęcenia kościoła w 1919 r.) przez bardziej ustosunkowanych sąsiadów. Było to konieczne ze względu na konieczność posiadania takiej kartki - jeśli chciało się przystąpić do spowiedzi. Pod koniec XIX w. (albo na początku wieku XX) w Majdanie powstaje szkoła rosyjska. Nie cieszyła się ona szczególną popularnością wśród tutejszej młodzieży, z 2 różnych powodów: Polacy (wyznawcy katolicyzmu) bardzo rzadko posyłali do niej dzieci ze względu na obawy przed zruszczeniem (szkoła była z językiem wykładowym rosyjskim - warto przypomnieć, że na terenie Majdanu odbywało się tajne nauczanie w polskim języku - nauczyciele przyjeżdżali aż ze Zwierzyńca i uczyli zimowymi wieczorami - głównie chłopców, gdyż dziewczynki od najmłodszych lat musiały prząść), Rusini zaś nie posyłali dzieci do szkoły (podobnie jak część Polaków) z powodu braku wyraźnego przymusu ze strony władz - dzieci potrzebne były do pomocy w gospodarstwie. Szkoła mieściła się w budynku obok kościoła - po odzyskaniu niepodległości mieściła się w nim Szkoła Powszechna, a po II wojnie światowej był to budynek Przedszkola Państwowego, budynek zachował się do roku 2002 - chociaż, jak możemy zauważyć na podstawie zdjęć - stan jego był już raczej opłakany. W roku 2002 został on całkowicie rozebrany i możemy go od tej pory oglądać jedynie na zdjęciach...
W czasie trwania I wojny
światowej, przez Majdan przechodziły kolejno oddziały austriackie i
rosyjskie. Rosjanie wycofując się starali się stosować politykę
"spalonej ziemi" - w czasie odwrotu ewakuowano niemal
wszystkich prawosławnych mieszkańców daleko w głąb Rosji. Powrócili
oni dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na podstawie pierwszego spisu powszechnego ludności z dn. 30 września 1921 r. możemy dowiedzieć się o mieszkańcach Majdanu Księżpolskiego. (Wyszukał jak zwykle niezastąpiony Wazdar) Podaję więc: Majdan
Nowy /folwark/
Majdan
Nowy /leśn./
Majdan
Nowy /wieś/
Majdan
Stary /wieś/
Natomiast wg danych Centralnego Archiwum Wojskowego w zespole 9 Pułku Piechoty Legionów w dokumencie z końca lat 30-tych są zamieszczone następujące dane (dzięki Wazdar): Majdan Stary: Lata II wojny światowej odcisnęły bolesne piętno na mieszkańcach Majdanu - wielu z nich nie przeżyło szacuje się że w Majdanie Księżpolskim było to ok. 140 osób (akcja pacyfikacyjno-wysiedleńcza, rozstrzelania, Majdanek, partyzantka), inni doznali uszczerbku na zdrowiu, wiele osób nie wróciło już do rodzinnej miejscowości po wojennej tułaczce (wiele osób spośród wywiezionych na roboty przymusowe do Niemiec (wywieziono ponad 30 osób), po wojnie wybrało się do Stanów Zjednoczonych, Canady, Australii... i tam osiadło). Do obozu na Majdanku wywieziono 142 osoby (8 nie powróciło). Mieszkańcy naszej wioski aktywnie brali udział w walkach z okupantem. Wielu naszych chłopców brało udział w walkach partyzanckich (głównie służyli w oddziale por. Corda), ale niestety duża ilość młodych (i nierzadko najbardziej wartościowych ludzi) w czasie tych walk zginęło. O tym, że za czasy wojny możemy być z naszych mieszkańców dumni niech świadczy chociażby fakt uhonorowania Majdanu Księżpolskiego ORDEREM KRZYŻA GRUNWALDU III KLASY - Za wybitne zasługi bojowe mieszkańców z niemieckim najeźdźcą.
Po odzyskaniu niepodległości w 1944 r. ocaleli mieszkańcy wracali do zniszczonych domostw (zamiast zabudowań nierzadko zastawano pogorzeliska), jednak starano się je odbudować początkowo jako drewniane, a później coraz częściej stawiano murowane zabudowania. Na początku lat 50-tych rozpoczęło się elektryfikowanie Majdanu, później zaś nastąpiła budowa drogi. Na początku lat 60-tych wybudowano nową Remizę OSP (czynem społecznym), oraz Szkołę Podstawową wraz z Domem Nauczyciela.
Dnia 14 października 2003 r. zostało oddane do użytku nowe skrzydło szkoły z przeznaczeniem na miejscowe gimnazjum. Do tej pory bowiem uczniowie (i nauczyciele) musieli mieścić się w zbyt małym (jak na potrzeby szkoły) budynku. Czynem społecznym został wybudowany także budynek na tzw. "krzyżówce" skrzyżowaniu dróg Majdan-Rogale-Lipowiec i Biłgoraj-Tarnogród. Był to początkowo budynek Gminnej Rady Narodowej, mieścił się w nim też czasowo Ośrodek Zdrowia, teraz jest w nim sklep i Urząd Pocztowy. Mieszkańcy nie tylko budowali go czynem społecznym, ale także sami produkowali cegłę i podarowali na niego drzewo - budulec. Pod koniec lat 70-tych została zmodernizowana droga (wreszcie asfalt przez całą wieś), a następnie wyremontowano przedwojenną remizę (lata 80-te). |
Pomysł i wykonanie Grzegorz Dziura |